اصفهان یکی از شهرهای مبنایی برای کشور ایران در طول تاریخ بوده وهست این شهر از معدود مراکز باستانشناسی ارزشمند جهانی وبسیاری از آثار باستانی آن در لیست آثار بشری به ثبت رسیده است اگر از تاریخ این شهر سخن به میان آید سرگذشت آن تا اعماق اساطیر وافسانه ها ریشه دارد تاریخ این شهر از یک سو به سلیمان ونوح متصل واز سوی دیگر پایگاه نهضت کاوه آهنگر بر علیه ضحاک خونخوار معرفی می گردد.

اهمیت اصفهان به اندازه ای است که در اکثر دائره المعارفهای بزرگ جهان مدخلی به آن اختصاص یافته و سفرنامه هایی از محاسن وشکوه ظاهری و باطنی آن از پژوهندگانی چون تاورنیه ,شاردن و... به نگارش درآمده ومظاهر تمدن آن همانند سبک معماری ,مکتب فلسفی ومنهج فقهی آن چشمگیر است.

دائره المعارف بستانی تاریخ اصفهان را از قرن سوم پیش از میلاد مسیح ذکر کرده است ولی دکتر لطف الله هنرفر در مقدمه کتاب آشنایی با شهر تاریخی اصفهان نوشته است موجودیت تاریخی این شهر به هزاره سوم قبل از میلاد هم می رسد .

در هر حال نام اصفهان در ابتدا انزان بوده وسپس به گابیان یا گی تبدیل شده است در دوران عیلامیان شعبه ای از مادها به سوی اصفهان رهسپار شدند وبا توجه به این که اصفهان تحت تسلط عیلامیان قرار داشت از پیشرفت آنها جلوگیری به عمل آمد.

در این دوران جاده تجارتی که خلیج فارس را به ناحیه اصفهان مربوط می ساخت به این شهر اهمیت خاصی می بخشید یاقوت حموی اصفهان را سواران نامیده که مشتق از واژه های اسپهان وسپاه است احتمالا وجه تسمیه این شهر به دلیل وجود پادگان نظامی در آن بوده است .

  اردشیر بابکان بنیانگذار سلسله ساسانی اصفهان را به تصرف خود درآورد این شهر که محل فرمانروایی یکی از هفت خاندان بزرگ بود با ظهور اسلام در زمان خلیفه دوم به تصرف مسلمانان درآمد وپس از این که اصفهان اسلام را پذیرفت برای مدتی جی نامیده شد در قرن چهارم هجری مرداویج بنیانگذار سلسله زیاری اصفهان را ضمیمه تصرفات خود کرد .

رکن الدوله دیلمی دو محله مسلمان نشین شهرستان ویهودیه را به همدیگر ملحق نمود اصفهان در دوره آل بویه وسلجوقیان پایتخت بوده وآثاری که از دوره دیالمه وجود دارد مبین این مطلب است که درزمان این سلسله نیز اصفهان کاملا مورد توجه قرار گرفته بود دردوره سلاجقه به ویژه در مدتی که خواجه نظام الملک وزیر دوتن از پادشاهان این دوره بود اصفهان بسیار ترقی کرد وبعد از فروپاشی سلاجقه واستقرار حکومت اتابکان در نقاط مختلف کشوردستخوش حملات گردید که قتل عامهای دوران مغول و تیمور وهمچنین جهانشاه قره قویونلو از این نمونه می باشد وپس از قتل عام تیمور شهر در موقعیت بسیار آشفته ای قرار گرفت.

در سال 1000 هجری قمری بدستور شاه عباس اول پایتخت صفویان از قزوین به اصفهان انتقال یافت دراین زمان جمعیت اصفهان به یک میلیون نفر رسید وبه شدت از نظر مراکز تجاری وفرهنگی ترقی نمود.

خیابانهای وسیع ومیدانهای بزرگ مساجد و کاخهای سلطنتی بخشی از سیمای شهر اصفهان در این دوران است به طور کلی آثار مهم تاریخی در شهر اصفهان عبارتند از میدان امام یا نقش جهان ,عالی قاپو,کاخ چهلستون ,منارجنبان ,مدرسه چهارباغ یا سلطانی ,مسجد امام ,مسجد شیخ لطف الله ,کلیسا وگنجینه وانک ,سی وسه پل یا پل الله وردیخان ,پل خواجو وبازار اصفهان .

از جمله نقاط دیدنی این شهر مسجد جامع ,سردرقیصریه ,کاخ هشت بهشت ,تالار اشرف ,بقعه بابا رکن الدین ,امامزاده اسماعیل ,هارون ولایت ,مناره چهل دختران ونقاط تفریحی بیشماری از جمله بوستان شهری ملت ,آیینه خانه ,باغ پرندگان وباغ گلهاست .

تحقیقات باستان شناسی وکاوشهای علمی حاکی است یکی از نخستین نواحی مراکز تمدن ومسکن انسانهای ماقبل تاریخ در اطراف کاشان قرار دارد .

بیشترین ابنیه تاریخی وآثار باستانی باقیمانده از فرهنگ وتمدن اسلامی است که مهم ترین آنها عبارتند از امازاده سلطان علی بن محمد باقر در مشهد اردهال ,بقعه بابا افضل ,مسجد جامع ,قلعه جلالی ,مسجد میدان ,بناهای چهل دختران در محله سلطان میر احمد شهر کاشان ,باغشاه فین ,امامزاده سلطان میر احمد ,مدرسه سلطان ,مدرسه آقابزرگ وبقعه شاهزاده ابراهیم.

در حال حاضر کاشان یکی از شهرهای مهم گردشگری استان به شمار می رود مراسم دینی ,سنتی قالیشویی مشهد اردهال ومراسم مخصوص عطر وگلابگیری منطقه قمصر در فصل بهار از جمله آداب ورسوم آن است.

بالاترین رقم صادرات قالی از ایران مربوط به این شهر است.