سلام، بزرگی میگفت کتاب هایی که آنها خواندند، ما هم خواندیم؛ نمازی که آنها خواندند، ما هم خواندیم؛ روزه ای که آنها گرفتند، ما هم گرفتیم؛ .... چرا آنها رفتند و رسیدند ولی ما آدم نشدیم!؟ مشکل کجاست!؟ گیر ِ کار کجاست!؟
قبل از پاسخ به شما دانشجوی گرامی باید به این نکته توجه داشته باشید که چه بسا سخنان این بزرگوار از سر تواضع بوده و یا اینکه ایشان به درجه و مرتبه مطلوبشان نرسیده اند و همین امر موجب اظهار اینگونه مطالب گردیده است .
اما در خصوص آنچه مطرح نموده اید، یعنی گیر کار، باید توجه داشته باشید که تمامی اعمال عبادی علاوه بر جنبه های ظاهری دارای جنبه های باطنی نیز می باشد و به هر مقدار که افراد به جنبه های باطنی توجه بیشتری داشته باشند سریعتر به سر منزل مقصود می رسند .
چه بسا افرادی به دلیل توانایی های درونی ، نوع بینش ، میزان همت و اراده ، اخلاص ، یقین ، استقامت در برابر موانع پیش روی صعود و عروج روحی و معنوی و همچنین وجود بسترهای لازم و زمینه های مساعد داخلی و خارجی و درونی و بیرونی برای رشد و تعالی معنوی ؛ به مراتب اعلای جنبه های باطنی عبادات دست پیدا کرده و به مقصود نهایی نائل گردند ؛ اما فردی بدلیل متمرکز شدن بر جنبه های ظاهری عبادات بدون درک حقیقت و واقعیت عبادات نتواند در مسیر کمال قدم از قدم بردارد .
در روایت جالبی که از پیامبر گرامی اسلام نقل گردیده به همین مطلب اشاره شده که ایشان خطاب به ابوذر فرمودند :
... ای اباذر فاصله درجات بهشتی باندازهی فاصلهی میان زمین و آسمانست - و همانا بنده ای (در بهشت ) چشمش را باز میکند برای او نوری می درخشد و نزدیک میشود (و از شدت این نور ) چشمش را خیره می کند پس از آن نور می ترسد و میگوید این نور چیست؟ گفته میشود که این نور برادرت است . (از روی تعجب ) میگوید کُنَّا نَعْمَلُ جَمِیعاً فِی الدُّنْیَا- وَ قَدْ فُضِّلَ عَلَیَّ هَکَذَا- من و این برادر دینی ام ، در دنیا تمامی اعمال نیک را به هم انجام می دادیم و او اینچنین بر من برتری داده شده !، در پاسخ به او گفته می شود : إِنَّهُ کَانَ أَفْضَلَ مِنْکَ عَمَلًا (اگر چه در ظاهر اعمالتان یکی بود ) همانا او از لحاظ عمل از تو بهتر بود .... (بحار الأنوار ج74 ص 80 )
بنابراین همانگونه که در این روایت نیز اشاره شده اگر ممکن است اعمال عبادی افراد در ظاهر یکی باشد ولی کیفیت انجام عبادت ها نقش بسیار مؤثری در عمق بخشیدن به آن و رساندن افراد به سر منزل مقصود دارد و از همین رو است که علمای اخلاق برای اعمال عبادی که ظاهرا همه افراد به یک شکل انجام می دهند مراتب مختلفی قائل شده اند .
به عنوان نمونه برای عمل عبادی روزه که همه به یک شکل آنرا انجام می دهند گفته اند :
« روزه » دارای سه درجه می باشد :
1. روزه عوام که با خودداری از مبطلات روزه که فقهاء در رسالههای خود نوشتهاند، تحقق مییابد.
2. روزه خواص که با انجام اموری که در روزه عوام گفتیم و جلوگیری اعضای بدن از مخالفت با خداوند، روزه خواص تحقق پیدا میکند.
3. روزه خواصّ خواص که این روزه با خودداری از امور حلال یا حرامی که انسان را از یاد خدا باز میدارد تحقق مییابد.
هر کدام از دو درجه دوم و سوم نیز انواع زیادی دارد. بویژه درجه دوم که انواع بیشمار آن بتعداد مؤمنین اصحاب یمین است. و حتی هر کدام از خواص، روزهاش بگونهای است که با روزه دیگری فرق میکند و ممکن است عمل بعضی از افراد درجاتی که گفتیم، به عمل درجه بالاتر از خود نزدیک باشد.
در جایی دیگر این عمل عبادی را از حیث نیّت روزه روزهداران ، به چند نوع تقسیم نموده و آورده اند :
1. عدهای برای غیر خدا روزه میگیرند، مثلا بخاطر ترس از مردم، یا برای رسیدن به نفع آنان، یا فقط بخاطر این که عادت مسلمین است.
2. بعضی نیز در نیت خود موارد فوق را با ترس کمی از مجازات خدا و امید به پاداش آمیختهاند.
3. عدهای فقط بخاطر ترس از مجازات یا رسیدن به پاداش روزه میگیرند.
4. گروهی علاوه بر نیت رهایی از مجازات و رسیدن به پاداش با روزه خود قصد رسیدن به نزدیکی و رضایت الهی را دارند.
5. دستهای فقط برای رسیدن به رضایت و نزدیکی به خداوند روزه میگیرند. ( ترجمهالمراقبات ص : 200)
همانگونه که ملاحظه می نمائید همه این عوامل در رسیدن افراد به سرمنزل مقصود تاثیر مستقیم دارد ، اگر چه در ظاهر کسی که از روزه داران گروه پنجم است همان عملی را انجام می دهد که بقیه گروه ها انجام می دهند .
موضوع مطلب : 
