دندان بهترین نقش و سخت ترین ساختار را در فک انسان و بسیاری از جانوران مهره دار به عهده دارد. عمده ترین کاربرد دندان، تکه تکه و آسیاب کردن غذا ها می باشد. علاوه بر این، در انسان ها، دندان نقش بسیار مهمی در تکلم و ادای صحیح کلمات ایفا می کند. هر فرد در دوره زندگی اش دارای دو سری دندان می شود: دندان های شیری و دندان های دایمی.

دندان های شیری
تعداد دندان های شیری 20عدد است که بطور مساوی در هر فک جای می گیرد. پس از مدتی 32 دندان دائمی به مرور جایگزین دندان های شیری می گردند. از آنجا که دندان های شیری پایه و اساس دندان های اصلی و دائمی هستند، مراقبت از آنها و رعایت اصول بهداشت دهان و دندان ضروری می باشد. این دندان ها 20عدد (10عدد در هر آرواره) می باشد که در نیمه هر آرواره دو دندان پیشین، یک دندان نیش، دو دندان آسیاب کوچک قرار گرفته است. تکامل دندان های شیری از دوره جنینی شروع می شود و در آمدن آنها پس از تولد نوزاد و از شش ماهگی شروع می شود.

دندان های دایمی
این دندان ها 32عدد (16عدد در هر آرواره) می باشند که در نیمه هر آرواره دو دندان پیشین، یک عدد دندان نیش، دو دندان آسیاب کوچک و سه دندان آسیاب بزرگ قرار دارد. رویش دندان های دایمی از شش ماهگی شروع می شود و آخرین دندان های آسیاب بزرگ به نام دندان های عقل در سنین 20سالگی درمی آیند. توضیح اینکه دندان های آسیاب بزرگ فاقد دندان های شیری هستند. 32دندان دائمی، به شرح ذیل تقسیم بندی و نامگذاری شده اند:

-دندان های پیشین: به چهار دندان جلویی در فک بالا و پائین (جمعا 8 دندان)، دندان های پیشین گفته می شود. دندان های پیشین بزرگ، تخت و دارای لبه تیز و باریک هستند که برای بریدن لقمه غذا کاربرد دارند. دندان های پیشین، تک ریشه ای هستند.
-دندان های نیش: در طرفین دندان های پیشین، دندان های نیش قرار دارند. شکل و ساختار آنها ضخیم و برجسته است که منتهی به یک سر تیز و برنده می شوند. این دندان ها برای بریدن قطعات گوشت بسیار مناسب هستند.

-دندان های آسیاب کوچک: کنار هر دندان نیش، دو دندان آسیاب کوچک (جمعا 8عدد) قرار دارند که فاصله بین دندان های نیش تا آسیاب بزرگ را پر می کنند. سطح روی آنها پهن و تخت و لبه های آنها تیز و عاج دار می باشد. دندان های آسیاب کوچک کنار نیش ها، دو ریشه ای و دندان های آسیاب کوچک کنار آسیاب های بزرگ، تک ریشه ای هستند. در فک پایینی، تمامی دندان های آسیاب کوچک، تک ریشه ای می باشند.

-دندان های آسیاب بزرگ: سه دندان آخر در طرفین فک های بالا و پایین، دندان های آسیاب بزرگ هستند که تعداد آنها جمعا به 12عدد می رسد که به ترتیب آسیاب اول، دوم و سوم نامیده می شوند. دندان های آسیاب اول، دقیقا کنار دومین دندان آسیاب کوچک قرار دارد و به دندان های آسیاب 6سالگی هم معروف می باشد.

-دندان عقل: دندان های آسیاب بزرگ سوم که به دندان عقل نیز معروف می باشند، در انتهای فک ها واقع شده اند و معمولا بین 16تا20 سالگی شروع به درآمدن می کنند. از آنجایی که دندان های عقل، آخرین دندان هایی هستند که درمی آیند، عمدتا روی فک جای کافی برای رشد آنها باقی نمی ماند. اگر دندان ها به هم فشرده و فک کوچک باشد، ممکن است دندان های عقل زیر دندان های دیگر یا استخوان فک نهفته شوند. اگر تنها قسمتی از دندان عقل دربیاید، ایجاد درد و ناراحتی خواهد کرد که در آن صورت باید با جراحی از دهان خارج شود. بین دندان های عقل و آسیاب بزرگ اول، دندان های آسیاب بزرگ اول دندان های آسیاب بزرگ دوم یا دندان های آسیاب 12سالگی وجود دارد. دندان های آسیاب بزرگ، دندان های درشتی هستند که سطح آنها پهن بوده و برای آسیاب کردن و جویدن غذا کاربرد دارند. آسیاب های بزرگ واقع بر روی فک بالایی، ریشه های مجزا دارند، ولی دندان های آسیاب بزرگ فک پایینی، دو ریشه ای هستند.

منیع : روزنامه ابتکار