تعریف : ناتوانی دستگاه گردش خون در رساندن خون کافی به تمام اعضای بدن را شوک گویند . در این حالت چون خون کافی به اعضای بدن نمی رسد بدن شروع به مقابله باوضع موجود (کاهش خون رسانی ) می کند . دفاع بدن دراین حالت بصورتی است که باید حداکثرخون به اعضای حیاتی مثل مغز و قلب رسیده و در مقابل به اعضا کم اهمیت تر مثل پوست , روده و عضلات خون کمتری برسد زیرا سلامت قلب و مغز ضروری تر است ؛ و در حقیقت شوک دفاع بدن در برابر این کاهش خون رسانی است .شوک به سه دلیل می تواند بروز یا پیشرفت کند :

1) کاهش قدرت قلب 2) کشادشدن رگها 3) کاهش حجم خون
انواع شوکها

انواع شوک را بر اساس علت آن تقسیم بندی می کنند که عبارتند از :

1- شوکهای فلبی مثل موارد سکته قلبی

2- شوکهای ناشی از کاهش خون مثل موارد خونریزی شدید یا سوختگی شدید

3- شوکهای عصبی مثل قطع نخاع

4- شوکهای روانی مثل شنیدن خبرهای بد

5- شوکهای حساسیتی , مثل تزریق داروئیکه فرد به آن حساسیت دارد

6- شوکهای عفونی و غیره

علائم
شوک و علائم آن به تدریج به تدریج پیشرفت میکنند . علائم آن را به سه مرحله تقسیم میکنند که عبارتند از :

مرحله اول : افزایش تعداد نبض و تنفس , اضطراب و ترس .

مرحله دوم : رنگ پریدگی , نبض سریع و ضعیف , تنفس مشکل , ضعف و تشنگی و گاهی تهوع .

مرحله سوم : کاهش سطح هوشیاری , کاهش فشار خون , نبض و تنفس ضعیف .

مصدوم اغلب قدرت سر پا ایستادن نداشته و روی زمین می افتد . مردمکهای چشمهایش گشاد شده و چشمهایش حالت خماری دارد .

کمکهای اولیه :
بهترین درمان شوک پیشگیری از آن است . بنا براین اگر برای کسی حادثه ای اتفاق افتاده (مثلاً تصادف کرده ) که احتمال می دهید دچار شوک شود ولی هنمز علائم شوک را نشان نمی دهد ، با این اقدامات عبارتند از :

1- کنترل راههای هوایی مصدوم و جلوگیری و آسپیره کردن مواد استفراغی .

2- دادن اکسیژن

3- کنترل خون ریزی

4- آتل بندی محل شکستگی

5- مریض را به پشت دراز کرده و پاهایش را حدود 20-30سانتی متر بلند کنید.نکته مهم اینکه اگر با این کار تنفس مصدوم مشکل شد فوراً پاهایش را پایین آورده و یا اگر احتمال شکستگی پا یا ستون فقرات می رود پا ها را بلند نکنید.

6- جلو گیری از دفع حرارت بدن مصدوم به به وسیله پیچیدن وی درون پتو یا کحاف یا چیز مشابه آن ، توجه داشته باشید که با حرارت خارجی (بخاری ) مصدوم را گرم کنید.

7- در صورتیکه کصدوم بیهوش یا استفراغ ندارد به او مایعات بدهید.

8- کنترل علائم حیاتی را هر5 دقیقه یکبار به عمل آورید.

وضعیت اغماء - بهبودی
مصدوم که زخمهای وسیع در پائین صورت یا فک دارد، یا آنها که بیهوش هستند به پهلو خوابیده و سر وی را به پائین خم کنید تا مایعات استفراغ شده و خونیکه از صورت خارج می شوند باعث انسداد مجازی تنفس و خفگی نشود . در اینگونه مصدومین باید توجه این وضعیت را وضعیت بهبودی می گویند .