پیروی از مد و همچنین علاقه به افراد مشهور ( مانند خوانندگان و هنرپیشگان و مانکن ها) – آگاهانه و یا ناآگاهانه – از جمله عواملی هستند که بر روی علاقه افراد به داشتن یک تیپ بدنی خاص یا تصور یک بدن ایده آل تاثیر میگذارد. تاثیری که الزاما آنها را به وزن ایده آل شان نخواهد رساند اگر چه ممکن است برساند.

بالا رفتن وزن نیز چنانچه در اثر افزایش درصد چربی بدن رخ دهد میتواند برای فرد خطرناک باشد. آنچه باید بدانیم این است که هر افزایش وزنی برای ما خطرناک نیست به عنوان مثال افزایش وزن در ورزشکاران امری است که معمولا در اثر افزایش حجم و میزان عضلات رخ میدهد و در حقیقت بیانگر افزایش توده غیر چرب بدن است . تحقیقات نشان داده است که افزایش میزان توده غیر چرب بدن تاثیر نامناسبی را بر سلامتی نخواهد داشت. همچنین افزایش وزن در دوران بارداری امری کاملا طبیعی و مربوط به رخه بارداری می باشد و موجب حفاظت از جنین و سلامتی آن می‌باشد.

چگونه می‌توان وزن ایده‌آل خود را محاسبه نمود؟

به عقیده اکثر متخصصان میزان سه شاخص در تعیین وزن ایده‌آل مهم می‌باشد.

1/ نسبت وزن به قد

2/ دور کمر

3/ ابتلا با ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی

1/ وزن نسبت به قد: متخصصان امر سلامتی برای محاسبه نسبت وزن به قد معمولا از فرمول شاخص توده بدنی یا BMI استفاده می‌کنند. BMI به دو روش محاسبه میشود

BMI = (وزن بر حسب کیلوگرم) تقسیم بر (مجذور قد بر حسب متر)

BMI = (وزن بر حسب پوند* 703) تقسیم بر (مجذور قد بر حسب اینچ)

تحلیل BMI
BMI تنها یکی از شاخص های اندازه گیری ریسک سلامت در رابطه با وزن است. در ادامه با شاخص های دیگر نیز آشنا خواهید شد.

BMI<18.5 = BMI کم = کمبود وزن

24/9> BMI>18.5 = BMI متعادل = محدوده وزن ایده آل

29/9> BMI>25 = BMI زیاد = محدوده افزایش وزن

BMI>30 = BMI خیلی زیاد = چاقی

در مورد افراد عضلانی و ورزشکار همانطور که قبلا توضیح داده شده است BMI بالا نشان دهنده چاقی نیست بلکه میتواند در اثر بالا بودن نسبت عضله به چربی ایجاد شود.

2/ دور کمر
ثابت شده است که تجمع چربی در ناحیه شکمی میتواند موجب بالا رفتن هر چه بیشتر ریسک سلامتی شود. اندازه گیری دور کمر به عنوان یک شاخص مناسب در تعیین میزان چربی ناحیه شکمی استفاده میشود.

برای اندازه گیری دور کمر باید ناحیه بالایی سمت راست استخوان لگن را مشخص نمود و دور کمر را در همان ناحیه بوسیله متر اندازه گیری کرد.

متر را راحت به پوست بچسبانید اما سعی کنید که بر پوست فشار نیاید . همچنین دور کمر باید در پایان یک بازدم طبیعی اندازه گیری شود.

3/ بروز و یا ریسک بروز بیماری های مرتبط با اضافه وزن

افراد دارای بیماری های مرتبط با اضافه وزن مانند بیماری های قلبی و عروقی و همچنین کسانی که ریسک ابتلا به اینگونه بیماری ها در آنها بالاست حتی اگر دچار اضافه وزن خفیف و کم هم باشند لازم است برای رسیدن به وضعیت مطلوب تر سلامتی وزن خود را بکاهند.

اگر به شما گفته شد دارای بیماری قلبی و عروقی یا دیابت 2 یا اختلال در خواب هستید مطمئن باشید در گروه دارای ریسک بالای سلامتی بوده و نیازمند کاهش همچنین چنانچه بیش از دو مورد از موارد ذکر شده زیر در مورد شما صدق نماید شما جزو گروه ریسک بالای قلبی هستید.

جنسیت شما مذکر و سن شما بیشتر از 45 سال است.
جنسیت شما زن است و سن شما بیش از 55 سال است و یا اینکه یائسه هستید.
تعداد یک نفر یا بیشتر از اقوام درجه یک شما به مشکل قلبی حاد پیش از موعد دچار شده است . مشکل حاد قلبی پیش از موعد یعنی یکی از اقوام مرد زیر 55 سال و زن زیر 65 سال دچار مشکل حاد قلبی یعنی سکته قلبی یا مرک ناگهانی در اثر سکته دچار شده باشد.
سیگاری هستید
دارای فشار خون بالاتر از حد نرمال بوده و یا داروهای کاهش دهنده فشار خون میخورید.
سطح LDL خونتان بالاست.
سطح HDL خونتان پائین است.
قند خون ناشتا و سطح قند خونتان بالاست.
بعضی دیگر از بیماری های جدی اما کم خطر تر که معمولا افراد چاقی مبتلا به آنها معمولا به کاهش وزن و رسیدن به وزن ایده‌آل توصیه میشوند عبارتند از : بیماری های کیسه صفرا ، استئوآرتریت ، استرس بیش از حد ، بیماری های زنان مانند خونریزی زیاد هنگام عادت ماهیانه و یا قطع و عقب افتادن عادت ماهیانه .

چه کسانی باید از وزنشان بکاهند؟

افرادی که یکی از موارد زیر در موردشان صدق نماید لازم است از وزنشان بکاهند.

BMI بالاتر از 30 باشد.
BMI بالاتر از 25 باشد و فرد مبتلا به بیماری های قلبی و عروقی یا یکی از بیماری های مرتبط با اضافه وزن باشد.
BMI مساوی یا بالاتر از 25 باشد و فرد دارای دو علامت ریسک فاکتور بیماری های قلبی یا بیشتر از دو مورد از این علائم باشد.
دور کمر در مردان بیش از 102 سانتی متر و در زنان بیش از 82 سانتی متر باشد البته مشروط به اینکه این افراد به بیماری های قلبی و عروقی یا بیماری های مرتبط با اضافه وزن مبتلا باشند.
دور کمر در مردان بیش از 102 سانتی متر و در زنان بیش از 82 سانتی متر باشد البته مشروط به اینکه فرد دارای دو علامت ریسک فاکتور بیماری های قلبی یا بیشتر از دو مورد از این علائم باشد.

آیا راهی برای اندازه گیری میزان اضافه وزن و یا میزان چربی اضافه بدن وجود دارد؟

فرمول ها و جدول ها نمودار های زیادی برای وزن ایده ال وجود دارد که معمولا هم مقادیری نسبت به هم اختلاف دارند . البته این اختلاف ناچیز است اما باید داسنت این فرمول ها همیشه نمی تواند یاری کننده ما باشند و مانند فرمول BMI که ورزشکاران از آن مستثنی بودند تمام این فرمول ها هم استثنائاتی دارند.

آنچه متخصصین امر سلامتی را بیشتر از اضافه وزن نگران میکند درصد بالای چربی بدن است. به نظر می رسد اندازه گیری میزان و درصد چربی بدن راهی مطمئن و مفید در تعیین میزان ریسک فاکتورهای سلامتی باشد.

راههای زیادی برای اندازه گیری درصد چربی بدن وجود دارد. چند مرد از این راهها را بریتان ذکر میکنیم

اندازه گیری چربی زیر پوستی : این کار با دستگاهی بنام اسکین فولد Skin fold انجام میشود. در این روش قطر چربی زیر پوستی در چند ناحیه بدن محاسبه میگردد.
اندازه گیری سایز کل بدن و چگالی بدن‌: روش مرسوم در این مورد اندازه گیری وزن در زیر آب می باشد.
آنالیز مقاومت بیوالکتریکی : در این حالت یک جریان الکتریکی خفیف از داخل بدن عبور داده می‌شود که تغییرات ایجاد شده در این جریان نشان درصد چربی و درصد توده غیر چرب بدن است. لازم به ذکر است متدی که در آن جریان الکتریکی از مچ دست به پا اندازه گیری میشود دقیقتر از متدی است که جریان بین دو دست یا دو پا برقرار میشود.
اگر چه متدهای بالا روشهای مناسبی برای اندازه گیری توده چرب بدن هستند اما هنوز روشی برای بیان اینکه دقیقا برای دستیابی به سلامت کامل چند درصد از وزن بدن باید از چربی باشد وجود ندارد. به نظر میرسد چنانچه در مورد مردان 21 تا 25 درصد و در مورد زنان 31 تا 32 درصد وزن بدنشان از چربی باشد بهتر است . البته به نظر میرسد هنوز تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم باشد.

تهیه و تنظیم : گروه اینترنتی نیک صالحی