کرم Stuxnet  بدافزاری است که چنان در استفاده از آسیب پذیری های اصلاح نشده ماهر است و چنان در کار خود پیچیده عمل می کند که آن دسته از متخصصان امنیتی که در مورد آن تحقیق کرده اند، معتقدند که ممکن است این بدافزار کار متخصصانی با پشتوانه قوی و با انگیزه خاص باشد.

به گزارش مهر، نسخه ابتدایی استاکس نت نخستین بار یک و نیم سال پیش از سوی یک شرکت کوچک امنیتی در بلاروس گزارش شد و یک ماه بعد از آن نیز تایید شد که این کرم در حال هدف قرار دادن سیستم های ویندوز در مدیریت سیستم های کنترل صعنتی بزرگ است اما شرکت های معروف دنیا که علیه بدافزارها کار می کنند در مورد این بدافزار که آن زمان از آسیب پذیری های ساده تری استفاده می کرد در مورد آن اطلاع رسانی عمومی نکرده و اقدامی خاصی در این باره انجام ندادند.

سیستم های کنترل صنعتی اغلب با عنوان اسکادا شناخته می شوند و هر چیزی را از سایت های نیروگاهی گرفته تا خطوط انتقال نفت کنترل می کنند و طبق اعلام رسمی، ایران جدی ترین هدف این کرم بوده و براساس اولین آمار ارائه شده در دو ماه پیش نزدیک به 60 درصد از تمامی سیستم های آلوده به این ویروس در ایران قرار داشتند.

به همین دلیل به نظر می رسد این ویروس با اهدافی خاص نیروگاههای اتمی ایران را مورد هدف قرار داده است. استاکس می تواند به طور همزمان از چهار آسیب پذیری برای دسترسی به شبکه های رایانه ای استفاده کند و به اعتقاد کارشناسان پیش از این دیده نشده که یک بدافزار به طور همزمان از چهار آسیب پذیری اصلاح نشده استفاده کند.

ساماندهی و پیچیدگی این بدافزار به حدی قابل توجه و اعجاب انگیزاست که محققان معتقدند که کسانی که پشت این بدافزار قرار دارند، قصد دارند به تمام دارایی های شرکت یا شرکت های هدف خود دست یابد. همچنین محققان امنیتی براین باورند که تیمی متشکل از افرادی با انواع تخصص ها و پیش زمینه های صنعتی و IT این بدافزار را ایجاد کرده و هدایت می کنند.

کارشناسان معتقدند که سطح بالایی از تخصص صنعتی در نوشتن این ویروس مورد استفاده قرار گرفته است و به همین دلیل انگیزه عادی یا کسب درآمد در نوشتن آن مطرح نبوده است. به همین دلیل است که گفته می شود یک سازمان یا یک دولت متخاصم علیه ایران ممکن است دست به این اقدام سایبری زده باشد.

به اعتقاد کارشناسان استاکس نت بسیار پیچیده و در سطح بالایی از تکنولوژی قرار دارد که در نوع خود بی نظیر است. شاید به تعبیری این کرم جاسوسی اولین نمونه ویروسی باشد که به صنعت حمله کرده و خاص صنعت طراحی شده و قویترین بدافزار تاریخ است.

اما با این وجود مسئولان شرکت فناوری اطلاعات کشور معتقدند که این کرم جاسوسی نه تنها تهدیدی برای سیستم های صنعتی کشور محسوب می شود بلکه تهدیدی برای بیش از یک سوم جمعیت کشور که کاربران اینترنت را تشکیل می دهند نیز است.

استاکس نت در کمین رایانه های شخصی
معاون شرکت فناوری اطلاعات ایران با تاکید بر اینکه ویروس رایانه ای استاکس نت که چندی است رایانه های ایرانی را مورد حمله قرار داد تنها محیط صنعتی را تهدید نمی کند ، گفت: این ویروس نقاط ضعفی را در کامپیوترهای آلوده ایجاد می کند که امکان دسترسی به اطلاعات رایانه کاربران را از راه دور فراهم می سازد.

حمید علیپور اظهار داشت: کرم جاسوسی استاکس نت بسیار خطرناک است و به رغم اینکه محیط های صنعتی را مورد حمله قرار می دهد ، کاربرانی که در منزل از رایانه استفاده می کنند و یا شرکت های دولتی و خصوصی نیز در معرض تهدید این ویروس قرار دارند.

وی با تاکید بر اینکه معمولا مهاجمین به اطلاعات اجازه دسترسی به راههای نفودی که در رایانه ها باز کرده اند را به دیگران نمی دهند و با سرورهای میانی و روش های کد شده سعی می کنند این راه های نفوذ را حفاظت کرده و تنها خود از این کامپیوترهای آلوده استفاده کنند، اضافه کرد: اما آنچه که در این ویروس تعجب آور است این است که راههای نفوذ در دسترس است و هر فردی که کوچکترین اطلاعاتی از هک و جاسوسی الکترونیک داشته باشد می تواند از کامپیوتر آلوده سوء استفاده کند.

معاون شرکت فناوری اطلاعات گفت: این به این معنا است که دری روی رایانه های آلوده باز شده که از طریق اینترنت امکان حمله به رایانه توسط گروهی به جز مهاجمین استاکس نت را فراهم کرده است.
علیپور گفت: با بیان اینکه اگرچه تهدید اولیه این ویروس در ایران بوده اما با توجه به رشد و نفوذی که در سطح دنیا داشته این بدافزار از کنترل خارج شده و در جاهای دیگر دنیا هم در حال توسعه یافتن است.

نحوه عملکرد ویروس استاکس نت
معاون شرکت فناوری اطلاعات در پاسخ به این سئوال که این جاسوس رایانه ای چه اطلاعاتی از کاربران خانگی را به سرقت خواهد برد ، گفـت: به نظر نمی رسد هدف اولیه نویسنده این بدافزار سرقت اطلاعات کارت های اعتباری کاربران خانگی بوده باشد اما این امکان به وجود آمده که هر کامپیوتر آلوده به این ویروس نه تنها از سوی نویسنده این بدافزار بلکه توسط هر فردی که اطلاعات آن را در اینترنت خوانده و نحوه استفاده از آن را یاد گرفته باشد مورد سوء استفاده قرار گیرد.

وی تصریح کرد: جزئیات فعلی این بدافزار در وب سایت ماهر «مرکز مدیریت امداد و هماهنگی عملیات رخداد رایانه‌ای» به نشانی www.certcc.ir آمده و مجموعه ای از اخبار و اطلاعات و مقالات در بخش توصیه های امنیتی این سایت خاص این ویروس گذاشته شده است.

علیپور با تاکید بر اینکه نحوه پاکسازی رایانه ها در سایت ماهر توضیح داده شده و تمامی اطلاعات بروزرسانی می شود تا کاربران عام در جریان قرار گیرند ، افزود: در زمان حاضر اکثر نرم افزارهای ضد بدافزار و ویروس کش های مختلف قابلیت پاکسازی ویروس استاکس نت را دارند و اگر کاربران از نرم افزارهای بروز شده ضد ویروس که قابلیت شناسایی داشته باشد استفاده می کنند می توانند با این بدافزار مقابله کنند.

وی با بیان اینکه لیست بدافزارهایی که قابلیت شناسایی آنها وجود دارد روی سایت مرکز ماهر قرار دارد به مهر گفت: برخی از نرم افزارهای ویروس کش برای کاربران خانگی قابل دانلود و رایگان است.

معاون شرکت فناوری اطلاعات با اشاره به دیگر نکات لازم برای رعایت کاربران خاطرنشان کرد: کاربران سعی کنند با حداقل سطح دسترسی وارد کامپیوترشان شوند. کسانی که با سیستم عامل لینوکس کار می کنند این موضوع را رعایت می کنند اما کاربرانی که از سیستم عامل ویندوز استفاده می کنند باید این موارد را بیشتر رعایت کنند.

وی افزود: متاسفانه کاربران ویندوز که اکثر کاربران کشور ما را تشکیل می دهند عادت دارند که یا به اسم مدیر سیستم وارد کامپیوتر می شوند و یا به کلمه عبوری که برای خود ایجاد کرده اند اختیارات مدیر سیستم را می دهند که این موضوع بسیار خطرناک است. به همین دلیل به کاربران توصیه می شود دو کلمه عبور برای سیستم خود ایجاد کنند که به یکی از آنها اختیارات سطح بالای دسترسی و مدیر سیستم را بدهند و به کلمه عبور دیگر این اختیار را ندهند.

توصیه ای برای زمان اتصال به اینترنت
وی اضافه کرد: توصیه امنیتی این است که کاربران در حالت عادی بخصوص وقتی می خواهند به اینترنت وصل شوند و یا حافظه جانبی مثل فلش و کول دیسک و هارد اکسترنال به سیستم وصل کنند با حداقل سطح دسترسی لازم برای کار با کامپیوتر وارد سیستم شوند و زمانی که لازم است نرم افزاری نصب شود یا سطح دسترسی بالاتر در حد مدیر سیستم باشد با کلمه عبور با احتیاط بالاتر وارد سیستم شوند.

علیپور اضافه کرد : به این ترتیب ویروس ها نمی توانند درایورهای خود را روی سیستم نصب کنند و حداکثر اگر کامپیوتر را آلوده کرده باشند با یک خاموش روشن شدن سیستم این ویروس پاک می شود. چون ویروس نتوانسته خود را در نقاط کلیدی سیستم کپی کند.

وی گفت: در مورد استاکس نت اگر کلمه عبور مدیریت سیستم نباشد کامپیوتر اگر آلوده نشده باشد امکان آلوده شدن آن نیست. چون این ویروس درایورهایی را روی سیستم نصب می کند که برای نصب آنها نیاز به اختیارات مدیر سیستم دارد. پس کاربران این توصیه امنیتی را جدی بگیرند.نشانه ها و علائم مورد حمله قرارگرفتن سیستم ها روی سایت مرکز ماهر موجود است و ضمن اینکه یک فایل اجرایی کوچک توسط مراکز آپای دانشگاه شریف و امیرکبیر نوشته شده و روی وبسایت ماهر قابل دانلود شدن است.

معاون شرکت دیتا با بیان اینکه طبق آمارهای اعلام شده 8 هزار IP آلوده به این ویروس در داخل ایران شناسایی شده است ، گفت: با وجودی که سیستم های داخل کشور ترجمه آدرس می شوند و از آدرسهای خصوصی به جای آدرس عمومی استفاده می شود به طور قطع تعداد آلودگی بسیار بیشتر از این رقم است.
وی با تاکید بر اینکه در حال مشاهده ، شناسایی و کنترل کامپیوترهای آلوده به این بدافزار هستیم گفت: سعی داریم در برنامه ریزی انجام شده آن را کاهش دهیم.

علیپور اضافه کرد: برنامه حذف این ویروس برای مدت دو ماه بود که با توجه به اینکه این ویروس در حال تغییر و تحول است و نسخه های جدیدتر و خطرناکتر آن نیز در حال انتشار است این زمان تغییر یافت. اما در صورتی که دیگر شاهد تغییراتی در این ویروس نباشیم امیدواریم بتوانیم برنامه دو ماهه را برای آن پیاده سازی کنیم و آلودگی را به سطح قابل قبولی کاهش دهیم.

وی تصریح کرد: سطح آلودگی در کنترل و کاهش قرار دارد و اقداماتی برای پاکسازی آغاز شده اما باید توجه داشت که ویروس کار را رها نکرده و نسخه های جدیدتری را به سمت اهداف خود می فرستد.
به گفته این مقام مسئول ، تمامی اقدامات در کشور برای پاکسازی و کنترل این ویروس هماهنگ و مشترک و با مرکزیت مرکز ماهر به عنوان CERT هماهنگ کننده در جریان است.